[[@YHRK]] [[@Spiritual]]
Gollakalāpam, Kuchipudi Dance Drama, Philosophical Interpretation by YHRK

CAUTION: This HTML Page is Under Construction. This content needs further Formatting and Refinement.


కూచిపూడి నాట్య వేద ఆత్మయజ్ఞము

గొల్లకలాపము

అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము

అధ్యయన విద్యార్థి , రచన : యేలేశ్వరపు హనుమ రామకృష్ణ (YHRK)


[Chapters 25 to 36 out of total 48]
విషయ సూచిక :


అధ్యాయము–25.) ద్రవ్యమయాత్ యజ్ఞం

సత్సంగపూర్వకంగా : ఓ తప్పకుండా! సద్విమర్శల | బ్రాహ్మణుడు సిద్ధమేనేను సంతోషంగా ! చెప్పవమ్మా! చెప్పు స్వీకరించటానికి జరగాలంటే సంపద ఉన్నవారికి | గొల్లభామ : యజ్ఞయాగములు సాధ్యము
ఒక యజ్ఞము నిర్వర్తించాలంటే….
అనేక వస్తువులు - విత్తము ఒక చోటికి చేర్చవలసి ఉంటుంది- .
కనుక ద్రవ్యములేకుండా -జనబలము భౌతిక రూపమైన యజ్ఞము
ఎవ్వరైనా నిర్వర్తించలేరు.
- శారీరకంగా ఎన్నో రోజులు పరిశ్రమించవలసి వస్తుంది.
అనేకమంది జనులు - మంత్ర ద్రష్టలు - పాల్గొనవలసి వస్తుంది.
యజ్ఞవిధానాలను అనుసరించి కొన్ని మూగజీవులను - శారీరకంగా
బాధించవలసివస్తుంది.
ఇక ఆ యజ్ఞము యొక్క ప్రయోజనమో! ‘స్వర్గము’ మొదలైన
భౌతిక - ఇంద్రియ సంబంధమైన సుఖలోకముల ప్రాప్తి మాత్రమే
అట్టి యజ్ఞము ‘ఆత్మోపాసన’ లేక ఆత్మయజ్ఞముతో సమానం కాజాలరు.
| అట్టి యజ్ఞము వలన జీవునకు స్వర్గలోక ప్రాప్తికి, కొన్ని స్వర్గసుఖాలకు
అర్హత కలుగవచ్చు గాక! కానీ…,
అటువంటి స్వర్గలోకాలలో కూడా - (భూమిపై పేదవారి ధనికులు, | భేదములవలె.
) అల్పసుఖాలు ఉంటారు- ఉత్తమసుఖాలు పొందువారు ఇక
శ్శాంతి ఎక్కడిది? ఇంకొక విషయం కూడా !
తే తమ్ భుక్త్యా స్వర్గలోకం విశాలమ్ ।
96

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
క్షీణే పుణ్యే మర్త్యలోకం విశంతి ॥
- భగవద్గీత :
అనుభవ సందర్భంలో క్రమంగా యజ్ఞపుణ్యము ఖర్చు స్వర్గలోకాల ఆ జీవుడు తిరిగి తలక్రిందులుగా భూ(భౌతిక) లోకాలకు
అగుచుండగా
. వస్తుందివచ్చిపడవలసి ) అనగా, ఆ యజ్ఞకర్త పుణ్యఫలానుభవము తరువాత తిరిగి
దేహపరంపరల , చక్రము” లోకి నెట్టివేయబడుచున్నాడు.
“జన్మ-కర్మలఅందుచేత హే మహాత్మా!
మీరు చెప్పే ’యజ్ఞము’ మొదలైన ఆయా కార్యక్రమములు
”పరిమితము - దేశ కాలబద్ధము” అయినట్టి ఫలితములకు మాత్రమే
కారణము కాగలుగుచున్నాయని మనము గమనించవచ్చు కదా స్వామీ!
అట్టి యజ్ఞములు ఉత్కష్టములని - ఆత్యంతికములని (very great
- Finest) ఎట్లా అనగలము చెప్పండి?
బ్రాహ్మణుడు : ఓ లలనా! నీ మాటలలో కొంత అల్పావగాహనతో కూడిన
! సర్వోత్కృష్టమై - చతుర్వేదములు
అభిప్రాయాలు వినిపిస్తున్నాయమ్మామనందరికి ప్రతిపాదిస్తున్న ‘అగ్నిష్టోమము’, ’విశ్వజిత్’, ‘అశ్వమేధ’,
‘పుత్రకామేష్టి’, ‘విశ్వశాంతి’ ఇత్యాది యజ్ఞ యాగముల మహిమను
కర్ణకఠోరంగా, చెవులకు బాధ కలిగించే విధంగా నిలదీస్తున్నావే?
విందిస్తున్నావే?
? లేదా? ….
సమగ్రంగా నీవు పరిశీలించావాఅసలు శాస్త్రార్థములు అని నాకు నీ గురించి అనిపిస్తోంది.
ఒక వైపును మాత్రమే
లోకంలో కొందరు కొంటెవారెవ్వరో ఏదో చూచి ఏదేదో అంటే… అవన్నీ ఇక్కడికి పట్టుకువచ్చి, యజ్ఞశాస్త్ర దూషణకు
? ఏమి?
ఉద్యమిస్తున్నావా ఉపక్రమిస్తున్నావాఅది సరికాదమ్మా!
ఆశయాలు - వాటి వెనుక ఉండే అసలు శాస్త్రసాంప్రదాయాలు 97

వ్యాఖ్యాన :: అధ్యయన - పుష్పము -
- గొల్లకలాపము ఆత్మయజ్ఞము కదా అని - వేదశాస్త్ర దూషణసోప
వింటున్నాను ? ఏదో తల్లి!
గమనిస్తున్నావా/ నీవు ? చెప్పు అంగీకరించగలనునేనెలా మిమ్ములను
! నా అభిప్రాయాలు : మహాత్మాక్షమాశీలురైన సద్భాహ్మణులు / గొల్లభామ మీరు క్షమించగల కించిత్ 2స్మి! నన్ను ప్రతిపాదించబోతూ క్షమోమీమాంస ’ గురించి . ‘| అందుకే ఆత్మయజ్ఞముఉంచుతున్నానుమీ ముందు నా అభిప్రాయాలు వాక్యాలుగా సత్యాన్వేషకులమై సత్సంగ పూర్వకంగా
! మనము మహాత్మాసంభాషించుకు సభాప్రాంగణములో మహనీయులు వేంచేసిన ఈ కదా!
టున్నాము శాంతశీలురై వినండి.
ఇక క్షమాగుణంతో ‘నిజం పలికితే నిష్ఠూరము’ అనునది సామాన్యుల పట్ల చెల్లుతుంది.
కానీ, నిత్యానిత్యవివేకులగు మీవంటి విప్రవర్యులపట్ల కాదు కదా! అందుచేత
దయయుంచి, కోపగించకుండా నా మాటలు ఆలకించండి. చిత్తగించండి.
‘వేదాంతర్గత విభాగములు’ లేక వేదాంగములు అయిన
ఉపనిషత్తులు “జ్ఞానాదేవతు కైవల్యమ్” అని సమీక్షిస్తున్నాయి కదా! అనగా
“పరమాత్మను పొందటానికి అంతిమంగా జ్ఞానమే మార్గము” అని చేతులె
ప్రకటిస్తున్నాయి. అది మీరు చదివారు. మీరు ఎరిగిన విషయమే! మరి
అట్లా అంటారేమిటి? చెప్పండి.
గల నడకగల బాలామణీ! హెయలు ఎవ్వరం ’ అని టారు’ వాక్యములు ’అసత్యము? ఎవ్వరమూ అనము.
ఇక్కడ ఒక విషయం!
- సత్పురుషుల బేదము దృష్టిలో ల “కర్మమార్గము " - జ్ఞానమార్గములకు లేదనిఒక్క , , ఒక్కటే అర్థమని, ఒకదానితో రెండవది ఏర్పడి ఉన్నదని.
| లక్ష్యార్థమే కలిగి ఉన్నదని చెప్పుకున్నామునేను ఇంతకు ముందు కూడా కదా!
98

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
“ఏకమప్యాస్థితసమ్యక్ - ఉభయోర్విందతే ఫలమ్“ అని జగద్గురు
శ్రీకృష్ణుని ఆప్త వాక్యము కదా! అది
ಅಬ್ ఉండగా…
అర్జునుని శ్రీకృష్ణపరమాత్మ ద్వారా మరొక్క విషయం వ్యాఖ్యానించారు.
“కర్మ బ్రహె్మూద్భవమ్ విధ్ధి
బ్రహ్మాక్షర సముద్భవమ్ |
తస్మాత్ సర్వగతమ్ బ్రహ్మ
నిత్యం యజ్ఞే ప్రతిష్ఠితమ్ II”99
అని ఇది వరకు చెప్పిన విషయమే మరొక్కసారి సందర్భం వచ్చింది కనుక
గుర్తు చేస్తున్నాను.
సర్వగతమగు-నిత్యమగు బ్రహ్మము యజ్ఞపురుషుడై - యజ్ఞము
నందు ప్రతిష్ఠితుడై మనయొక్క ఉపాసనాసౌలభ్యము కొరకై సర్వదా ఏర్పడి
ఉన్నారు.
- “నియతమ్ కురు కర్మ త్వమ్ |
కర్మజ్యాయోపి అకర్మణ:„”
“న కర్మణామనారంభాత్ ।
మ్ పురుష్కో. శ్నుతే ॥ నైష్కర్మ్య నచ సన్యాసనాదేవ సిద్ధిం సమధి గచ్ఛతి ॥ 11
ఇత్యాది మహత్తరమైన శ్రీకృష్ణస్వామి భగవద్గీతావాక్యముల ద్వారా
”సేకరణ మాత్రము…. కంటే
"జ్ఞానమార్గమైన ఆత్మసమాచార “కర్మయోగము” గొప్పది - అని చెప్పియున్నారు కదా! “పరబ్రహ్మమూర్తి”
-“భగవన్ స్వయమ్”అగు శ్రీకృష్ణపరమాత్మ మనందరినీ దృష్టిలో పెట్టుకొని
చెప్పిన వాక్యాలు కల్లలంటావా? బుజ్జగింపు మాటలు మాత్రమే అంటావా?
గొల్లభామ :“నియతమైన కర్మ తప్పకచేయాలి. వదలనే వద్దు. అకర్మ
కంటే కూడా కర్మనిర్వహణయే గొప్పది. ఈ సర్వదేహుల దేహయాత్ర
సక్రమంగా కొనసాగాలంటే కర్మనిర్వహణ అత్యావస్యకం….. అను శ్రీకృష్ణ
భగవానుని ఆప్త వాక్యాలు సర్వదా ఆచరణీయమే! “సహజీవులందరినీ
దృష్టిలో పెట్టుకొని, త్యాగభావంతో నలుగురిని కలుపుకుని పది మంది
99
: అధ్యయన వ్యాఖ్యాన పుష్పము
- గొల్లకలాపము శాస్త్రీయంగా ఆత్మయజ్ఞము ఇతి’ అని నిర్ణయించు ‘కార్యమేవ ఉద్దేశ్యించి సామర్థ్యముతో నిర్వర్తించటన శి ప్రయోజనాలను కర్మను అని తనకు ఉద్దేశించబడిన . నా
అని వారు ప్రవచించారుకర్మ" - యజ్ఞార్థాత్ బ్రా కప కూడిన కర్మ కర్మయోగమే అవుతుందని నిరతితో అట్టి స్వధర్మ . నేనూ ఒప్పుకుంటున్నానుఒక
అయితే….,
జ మనం మాట్లాడుకుంటున్న ‘యజ్ఞము హెూమము’ ఇత్యాది అ
ని విషయము గురించి ఆ మహావాక్యముల అర్థమును ఆపాదించలేమని బా
అభిప్రాయము. హి
కనుక ఇప్పుడు అశ్వమేథము - జ్యోతిష్టోమము - విశ్వజిత్ …ఇత్యాటిలి
యజ్ఞముల గురించి మాట్లాడుకుంటున్నాము కదా!
య స్వామీ! ఒక్క విషయము.
ని“అ-~-సోపరమో ధర్మ:” అనే శాస్త్రవాక్యము మనందరికీ సుపరిచి
తము - సర్వదా స్మరణీయము కదా! ఏ ప్రాణినైనా బాధించటము చే
ch పాపకర్మయేనని, దోషమని మనందరమూ ఒప్పుకొనే విషయమే!
బ్రాహ్మణుడు : అవును. అందులో సందేహము ఏమున్నది23 ?
గొల్లభామ : మరి ప్రాణి క హింసతో కూడిన యజ్ఞము విషయంలో మాత్రమ
పరమధర్మము - అని మీరు ఎట్లా ప్రతిపాదిస్తారు చెప్పండి!
అదీ కాక,
“ఘాతన్ న ఘాతో i విప్ర: అని కదా” ! ఒక విప్రుడు తనను ’ గాయపరిచిన వాని 6 పట్ల కలిగి కూడా క్షములు ఉంటాడు. తిరిగి గాయపరిచే ఉద్దేశ్యము, ఆవేశము ఉండవుకూడా …అనికదా, పెద్దలు అంటూ ఉండేది! మీరు విప్రమహాశయులు//
మీరు కూడా . శాంతమూర్తులుఅమాయక . అహింసా స్వభావులుగు(
జంతు హింసలో కూడిన ఉత్తమోత్తము యజ్ఞము 100
ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
అవి మోక్షమార్గములో అత్యావస్యకమని, అత్యవసరమని అంటున్నట్లు
, మనిస్వామీ!
కనిపిస్తోంది : ఓ నారీమణీ! వేదప్రవచితము, భగవదనుజ్ఞా రూపము బ్రాహ్మణుడు
అయినట్టి యజ్ఞములలో అంతర్భాగంగా - విధి విధాన రూపంగా జరిగే
ఒక్క పశువు యొక్క హింసను ‘హింస’ అని అనకూడదు. యజ్ఞములో
యజ్ఞము కొరకై కాకుండా మరొక చోట - మరొక రీతిగా - స్వార్థ పూరితమైన
జంతు హింసను ప్రోత్సహిస్తే… అప్పుడు మాత్రమే అది ‘హింస’ అని
అనిపించుకుంటుంది. “సహమానవులనుగానీ, సహజీవులను గానీ
బాధించండి…” అని ఎవ్వరైన చెప్పితే అట్టి ద్వేషము, జాత్యహంకారము
హింసతో సమానమే! “అహింసో పరమో ధర్మ:” అనునది తప్పక
! ఆచరించవలసినదేలోక కళ్యాణమే ధ్యేయంగా విధి విధానములను అనుసరించి యజ్ఞయాగములలో వేదవిహితంగా చేసే జంతు హింసను ‘హింస’ అని
ప్రజ్ఞావాదముతో దూషించటం అల్పదృష్టియే అవుతుంది. నీవు చెప్పినట్లు
మిగతా అన్ని విషయములలో "అపకారికి ఉపకారము నెపమెన్నక
చేయువాడు నేర్పరి”… అని లోకములకు నేర్పుచున్నది మేమే కదా!
“ఏకాదశి ఉపవాసము శుభప్రదము” అని మేము శాస్త్ర నియమాలను
జనులకు గుర్తు చేస్తూ ఉంటే నీ బోటి వారు వచ్చి “స్వశరీర హింస
ఉన్నాయి.
కదా!”….. అని అంటే మేమేమి చెప్పేది? నీ మాటలు అట్లా
ఉద్దేశ్యము - సంకల్పము అనుసరించి ఒక క్రియ ‘హింసయా - అహింసయా’
అని నిర్ణయించాలి. తల్లి పిల్లవాడికి చెంపదెబ్బ ఇస్తే “అది జీవహింస” అని
వ్యాఖ్యానిస్తామా?
గొల్లభామ : హే మహనీయా! మీరు ఇతర క్షేమము కోరేవారిని, లోకక్షేమమే
ఆశయముగా కలవారని, మా అందరి హితమును కోరి వర్తించేవారేనని,
అహింసా స్వభావులని మాకందరికీ బాగా తెలుసు. అందుచేతనే మీరు
మా అందరి చేత పూజింపబడుచున్నారు.
ఇప్పుడు మనము అందరికీ సులభసాధ్యం అయినట్టి ‘ఆత్మజ్ఞానము’
విషయమై సంభాషించుకోబోతున్నాము.
101
: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
- గొల్లకలాపము ఆత్మయజ్ఞము మనం కొన్ని విషాయాలు
విషయమై చెప్పటానికి అంగీకరించెదను యజ్ఞయాగాదుల విషయాలు మరికొన్ని . అందుచేత / చేస్తున్నాముగాక!
మహాత్మా!
! రూపమే పరమేశ్వర ఈ సృష్టి అంతా కూడా పుట్టనిది ఎక్కడా అణుమాత్రమైనా
సంకల్పముగా పరమేశ్వర తెలిసిన విషయమే కదా! అటువంటప్పుడు ఈ | లేదని మనందరికీ స్థావరం
తక్కువ - జంగములలో ’కొన్ని గొప్పవి - మరికొన్ని ఎట్లా అవుతాయి?
ఆ మాట అనుచితమే కదా!
కంటే స్థూలుడు. సూక్ష్మము కంటే సూక్ష్ముడు| ఈశ్వరుడు స్థూలము .
సర్వభూతములును తానై
సర్వసాక్షి అనగా వేరై
- సర్వ బ్రహ్మాండములకు తానే సూత్రధారియై
- సర్వజీవ బుద్ధులందు సంకల్ప - వికల్పములను సర్వతజేయుచు,
నిర్వికల్పుడగుచు”
అని ఈ కూచిపూడి వాసులైన యేలేశ్వరపు రామకృష్ణయ్యగారు సర్వలోక
మంగళాంగుడగు అంగజ జనకునకు (బ్రహ్మదేవుని తండ్రియగు విష్ణ
భగవానునకు) మంగళగానం చేయటం లేదా?
అటువంటి ఈశ్వరుని కంటే అని యజ్ఞయాగాదులు గొప్పవి. అధికమైనవి
వారే కదా!

అధ్యాయము–26.) తారతమ్యములు

బ్రాహ్మణుడు : ఓ భామా! సృష్టికర్తయగు బ్రహ్మదేవుని నుండి సం
స్తంభము వరకు ఆ బ్రహ్మస్తంభ ఈ చరాచర ప్రపంచమంతా
| ఈశ్వరమయమేపర్యంతము కూడా
! ఈశ్వర ఏ కించిత్ అనుమానమే స్వరూపమే! ఇందులో లేదు.
102

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
ఆది సహజ సత్యము.
ఈ జగత్తో?.. సందర్భసత్యము.
అటువంటి ఈ జగత్తు విజ్ఞత గలవారికి ఆత్మజ్ఞానము సిద్ధించు
కోవటానికి మహత్తరమైన ఉపకరణము కూడా ! అటువంటి సందర్భ
చమత్కారమైనట్టి ఈ సృష్టిలో
మహనీయులను అనుసరిస్తాము. దృష్టాంతాలుగా, మార్గదర్శ
కులుగా స్వీకరిస్తాము.
మూర్ఖులను, మూర్ఖభావాలను అనుసరించము కదా!
ఈ విధంగా అనుసరణీయులు, అనుసరించకూడనివారు విశ్వవిద్యాలయము
(విశ్వమే విద్యాలయము)లో ఉంటారు కదా!
అదే రీతిగా
అంతా బ్రహ్మమే కాబట్టి“జగత్ సృష్టికర్తయగు బ్రహ్మదేవుడు,
నిద్రా-మైధున-ఆహారములలో నిమగ్నమై ఉండే ఒక పురుగు సరిసమానమే!"
అన్న లౌకిక దృష్టితో ఈ దృశ్యమును చూస్తామా? అట్లా అంటామా? అనము
కదా!
జగత్ వ్యవహారముల దృష్ట్యా ‘తారతమ్యములు’ అనేవి ఉండియే
ఉంటాయి.
శాస్త్రీయమైన మరొక దృష్టాంతము, సోదాహరణ పూర్వకంగా ఉ
దహరిస్తాను. చెపుతాను. విను. శ్రీకృష్ణపరమాత్మ గీతాచార్యులై ’విభూతి
యోగము’లో “నేను మిమ్ములను ఏ ఏ రూపాలలో ఉపాసించవచ్చు?”
అనే అర్జున ప్రశ్నకు సమాధానంగా….,
“దేవ - మనుష్య - స్థావర - జంగములలో
ఈ ఈ కొన్ని కొన్ని రూపాలు నేనే”
అని చెప్పటం జరిగింది కదా! అది నీవు వినలేదా? పరిశీలించలేదా?
యోచించనే లేదా? సర్వము బ్రహ్మమ్, అను సిద్ధాంతమునకు అదంతా
103
: అధ్యయన వ్యాఖ్యాన - గొల్లకలాపము పుష్పము
ఆత్మయజ్ఞము ? నీవు అనగలవాపొసగనిదని విషయమే
విప్రోత్తమా! సూచించిన గొల్లభామ : ఓ మరొక్కసారి
చెప్పుచున్నాను.
ఒకానొకడు ‘ద్విజుడు’ అయి అగ్నిహోత్రము మొ॥నవి అరు
దైవయజ్ఞములను నిరంతరము నిర్వర్తిస్తూ ఉండవచ్చును గాక!
లేక….
’‘విప్రుడు’అయి వేదాధ్యయనంలోను, వేదోచ్ఛారణను శిష్యులకు నేర్పటం
లోను నిష్ణాతుడై ఉండవచ్చును గాక!
ఎవ్వరైనా…., ఎట్టివారైనా కూడా…,
తన హృదయంలోను - సర్వుల హృదయాలలోను సదా సదా - సర్వదా
వేంచేసియుండి సర్వమునకు ‘ఆది’ అయి, కాలమునకు - గుణములకు
సాక్షి అయి, అఖండము - అప్రమేయము అయిన ‘ఆత్మ’ గురించి
తెలుసుకొని గోక విశేషముల పట్ల ‘మౌనము’ అను భూషణంతో అంతరంగ
స్వరూపము అలంకరించుకొని ఉండి ఉండటమే బ్రహ్మణ్యము,
బ్రాహ్మణత్వము, బ్రహ్మత్వము.
అట్టి ఈజగత్తుగా కూడా కనిపిస్తున్న ‘ఆత్మ’ యొక్క స్వరూప
-స్వభావాలు తెలుసుకోకుండా కేవలము యజ్ఞ యాగాదులచే
‘సర్వాంతర్యామి’, ‘సర్వతత్వ స్వరూపుడు’ అగు శ్రీ రామలింగేశ్వరస్వామిని
మెప్పించలేము. అవును కదా మహనీయా!
బ్రాహ్మణుడు : ముమ్మాటికీ అవును.
అయితే…,
.“స్వహృదయస్థుడు - మనో విలాసుడు - జగత్ కల్పన క్రీడావిలాసు
డు" అగు మహనీ ఆ పరమాత్మను తెలుసుకొనియుండి కూడా ఎందరో యులు జ్ఞాత కర్మలను . ఏవమ్ తిరస్కరించటం లేదులేదు. నిరశించటం కృతమ్ , పూష
కర్మ పూర్వైరపి త్వమ్ముముక్షుభిః, కురు కర్మైవ తస్మాత్ పూర్వతరమ్ .
కృతమ్”…. అని కృష్ణపరమాత్మ వ్యాఖ్యానించుచున్నారు 104

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన వ్యాఖ్యాన పుష్పము -
కర్మలను
ఉండుగాక!” అని శాస్త్రకారుల అభిప్రాయంగర్తి !
కర్మలను వదలరు. | విజ్ఞులైనవారు అశ్రద్ధచూపరు. ప్రావీణ్యతను
ఉంటారు. పూర్వము జనకమహారాజు, దిలీపుడుకొనసాగిస్తూనే , రఘువు, శ్రీరాముడు, , ధర్మరాజు మొ||న దివ్య జ్ఞానులు ఏం చేశారు? హరిశ్చంద్రుడు“స్వస్వరూపాత్మాపమ్యేవసర్వత్ర” ఆత్మతత్త్వమును అని ఒక వైపు |
… మరొకవైపు అశ్వమేథము ఇత్యాది | స్వాదిస్తూనేక్రతువులు, వ్రతములు |
నిర్వర్తించారని గ్రంథాలలో చెప్పినది వినియుండలేదా? వారందరూ తెలివి
యజ్ఞయాగాది లోక కళ్యాణ పూర్వకమైన కర్మలు ఆచరించారని
తక్కువవారై నీ ఉద్దేశ్యమా? వారికంటే మనం మేధావులమా? ఓ భామారత్నమా!
గొల్లభామ : హే మహానుభావా! కేవలము యజ్ఞములు - యాగములు -
దానములు చేసి - అంతమాత్రం చేత ఈశ్వరుని
వ్రతములు - నా ఉద్దేశ్యం. హృదయములోను, దృష్టిలోను నిలుపజాలమనేదే బ్రాహ్మణుడు : మరి ఈశ్వరుని హృదయస్థం చేసుకోవడం ఎట్లా అని నీ
అభిప్రాయం?
గొల్లభామ : భయము - విస్మయము ఇటువంటివి పొందటంగానీ,
ఇతరులకు కలిగించటం గానీ లేనివారై (భయ - విస్మయ రహితంగా),
“ఈ కనబడే విశ్వమంతా పరమాత్మ రూపమే….. అను భావనతో
అనన్యమనస్కులై, ఎవ్వరిని చూచినా “వీరు పరమాత్మ యొక్క
ప్రత్యక్షరూపమే కదా!” - అనే ‘మననమును’ పెంపొందించుకుంటూ,
వృద్దం చేసుకుంటూ, సుస్థిరము - అనునిత్యము చేసుకుంటారు…..
“నిశ్చలమైన భక్తి” కలిగి ఉంటే ఈశ్వరుడు ప్రసన్నుడౌతాడు.
· . సతతయుక్తులై హృదయంలో ఉంటే ప్రేమాస్పదంగా భజిస్తూ - స్వయంగా మాట ఇచ్చి ఉ ప్రవేశించి ” అని కృష్ణపరమాత్మ జ్ఞానదీపాన్ని వెలిగిస్తానున్నారు కదా!
| భగవత్ సర్వజీవుల - భక్తి - పట్ల “ పరా స్వభావసిద్ధమైన ప్రేమ “భావనల ,
అభ్యాసము లేకుండా కేవలము యజ్ఞ-యాగాదులతోను- గొల్లకలాఎము
. ఆత్మయజ్ఞము , అభిప్రాయమునా ఉద్దేశ్యముకాదని అయ్యేది మూసుకుని నెమ్మదిగా కళ్ళు యోచనగా -
: (కాసేపు బ్రాహ్మణుడు ) తెరచిమనం విన్నాముకదాకళ్ళు ? ” అని చెప్పగా
యజ్ఞపురుషుడు“ఈశ్వరుడు బ్రహ్మ సర్వగతమ్ ”తస్మాత్ ” ప్రతిష్టితమ్యజ్ఞ నిత్యమ్ .
మరల గుర్తుచేస్తున్నానుఅనే గీతావాక్యం కూడా..,
మరొక్క విషయం ఇష్టమనుకో. అప్పుడేమి
మనకు ఎవ్వరైనా అంటే చాలా చాలా గొప్ప చాలా ఇష్టమో అది నిర్వర్తించి మన ఇష్టాన్ని
చేస్తాము? వారికి ఏది కదా! ప్రయత్నిస్తాము ప్రదర్శించటానికి అట్లాగే…
భగవంతునికి యజ్ఞపురుషుడు అనిపేరు. "యజ్ఞము-దానము -
తపస్సు - శౌచము” ఇవి భగవానునికి చాలా ఇష్టమైనవని. ఇది పురాణాలు
- జ్ఞానులు చెప్పగా మనం వింటున్న విషయమే ! అవంటే పరమాత్మకు
చాలా ప్రియమని విప్రవర్యులు కూడా గుర్తుచేస్తున్నారు. వాటిచే ఈశ్వరుడు
సంతుష్టుడు కారా? అవుతారు. అందుచేత ఏమాత్రం అవకాశమున్నా
యజ్ఞములు తప్పక నిర్వర్తించ వలసినదే! విడువకూడదు.

అధ్యాయము–27.) యజ్ఞము - అనేకమంది పాత్రలు

, యజ్ఞము ’ గొల్లభామ : - ‘యజ్ఞము’ ఏ మాత్రము ఎన్నటికీ విడువనేకూడదు| ఈ కూచిపూడిలో యొక్క
వెలసిన శ్రీరామలింగేశ్వర స్వామి అభిప్రాయపడుతున్నారు. అత్యావస్యకమని
కూడా ప్రతిపాదిస్తున్నారు. సరే!
ఇప్పుడీవిషయం చెప్పండి.
పాలు - పెరుగు - గోవు కూడా - మేకపోతు - ఇవన్నీ దర్భలు
106

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
(ద్రవ్యమయ- భౌతిక) యజ్ఞము నిర్వహించటానికై తప్పక ఉండాలి
ఒక కదా! అవన్నీ మీకు సమకూర్చుచున్నది ఎవరు? అహర్నిశలు (రాత్రింబవళ్ళు)
“పశువులను పోషించటం” అనే వృత్తిలో నిమగ్నమై ఉండే మా గోపబాల
కులమే కదా! గొల్లలమగు మేము అవన్నీ అందజేస్తే కదా మీరు యజ్ఞము
చేసేది, చేయించేది? ఇది మాన్యులగు పెద్దలకు తెలుసు! మీకూ తెలుసు.
ఔనా? ”ఏదో ఆడది కదా! గొల్లభామ కదా! మాట్లాడుతోందిలే!’’… అని
కొంచము చులకన చేసి నా మాటలపట్ల లక్ష్యము ఉంచటం లేదు కానీ!
బ్రాహ్మణుడు : ఓ కంజాయత నేత్రీ! యజ్ఞక్రియలు నిర్వర్తించే
కార్యక్రమములో అంతర్భాగంగా మీ గొల్లలు - తదితరులు, మాకు
అందిస్తున్న పదార్థములకు - తదితర శ్రమదానమునకు మేము ఎల్లప్పుడూ
ఎంతో సంతోషిస్తూ ఉంటాము. నీవు చెప్పినది నిజమే! ఆ గౌరవం చేతనే
ఈ రామలింగేశ్వరస్వామి దేవాలయం ప్రక్కన గల ఈ రచ్చబండపై
ఆసీనుడనై నీతో ఆప్యాయతగా సంభాషిస్తున్నాను సుమా! ఆ కృతజ్ఞత
మాకు ఉన్నది.
సరే! ఇప్పుడు అసలు విషయానికి వద్దాము. మీరు యజ్ఞనిర్వహణ
కొరకై ఏఏ పదార్థాలు అందిస్తున్నారు? అవన్నీ సవివరంగా చెప్పు! అందరమూ
విని సంతోషిస్తాము.
గొల్లభామ : మేము మీ యజ్ఞకార్యక్రమముల కొరకై సేవకులమై పాలు
పెరుగు - వెన్న - నేయి - మేకపోతు - గోవుపేడ - గంగిగోవుపాలు
జున్ను - ఆవుదూడలు ఇవన్నీ అందజేస్తున్నాము. ఇవన్నీ లేకుండా,
యజ్ఞనిర్వహణ మీరు చేయలేరు కదా!
బ్రాహ్మణుడు : ఏమమ్మా! చాలా చమత్కారంగా మాట్లాడుచున్నావే!
- మా దగ్గరి మాత్రం ఆవులు లేవా?
- అవి పాలు ఇవ్వవా?
అవి ఇచ్చే పాలతో పెరుగు - వెన్న తయారవ్వవా?
- అవి యాగములకు పనికిరావా?
మా గోమాతలు గోమూత్రము - ఆవుపేడ ప్రసాదించవా? ●
గొల్లభామ : మీరు ఏదో మాటకు మాట అంటున్నారే గానీ, నేను
107

వ్యాఖ్యాన :: అధ్యయన - పుష్పము
- గొల్లకలాపము ఆత్మయజ్ఞము మీరు అసలు గమనించకున్నారేమిఏమిటో ఉద్దేశ్యము గమనించకపోతే ? - నా శ్రోత చెప్పేదేమిటో ఏమిటి, విషయమేమిటో
అసలు భావము ఈ మన సంవాదము
…… ఇక చెప్పలేకపోతేపోసు
నేను ముఖ్యవిషయం ఎగతాళి . మీవి మాటలు కాదా
చెప్పండిఏమున్నట్లు ప్రయోజనము కన్నా మేము
సత్యవస - అను రూపము గల స్వాభిమానము కులాభిమానములకు వచ్చినప్పుడు ఏ మాత్రం స్థానము ఉండదు.
నిరూపణ విషయానికి మనము చేతనే “ఆవు పాలు - ఆవు ? స్వకులాభిమానము పెరుగు
/ కదా మహనీయా- ఆవు నేయి మీరిచ్చేదేమిటి? మా ఇళ్ళలో ఆవులు ఉండవా? అవి పాలు
ఇవ్వవా?… అని కించిత్ ఎగతాళిగా మాట్లాడుచున్నారు కదా! ‘యజ్ఞము’
సమయంలో గొల్లవారు సమర్పించే యజ్ఞ సామగ్రి - మొదలైన
. నిర్వర్తించే సేవలు తృణప్రాయముగా (గడ్డిపరకతో సమానంగా) కొట్టిపారవేస్తున్నారే.
ఊరికే ఏదో అంటున్నారు గానీ,
యజ్ఞము జరగాలంటే పాలు - పెరుగు - వెన్న - నేయి - జంతువు
- సమిధలు - అనేకమందికి సమర్పణ చేయటానికి ఆహారపదార్థములు -
డేరాలు (షామియానాలు), విశాల ప్రాంతాలను చదును చేయటం..
ఇటువంటివి ఎన్నో కదా!
అయినా యజ్ఞములో యజ్ఞ పసువును సమర్పిస్తారు కదా! మేకపోతు
వగైరా మీ ఇళ్ళల్లో పెంచుతారా? పెంచరు కదా! మేమే కదా ఇవ్వవలసింది.
బ్రాహ్మణుడు : “యజ్ఞమునకు సహకరించేది మేమే కదా!” అని అభిమానం
| కనపరుస్తున్నావా భామామణీ! చిరుకోపం ! అదంతా ప్రకటిస్తున్నావు కూడానేలాభం లేదమ్మా! మా సామర్థ్యమేమిటో కూడా, చెప్పేది వినుమరి!
మీరు మేకపోతును ‘ఇవ్వము’ అని అంటే… మేము బియ్యపు పిండి
(పిష్టము)తో పశువును తయారుచేసుకుని యజ్ఞము చేసుకోగలము ఆ పిండి పసువుతో తెలుసా? అట్లా మేము కూడా చేస్తే | ఇక రావలసిన మీరు ఆ వైపుకు పని ఉండదుమేము . మా ఇండ్లలోని పాలు యజ్ఞము - పెరుగు - వెన్న - నేయిలతో
నిర్వర్తించగలము. కానీ, మేము అట్లా.
108

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన వ్యాఖ్యాన పుష్పము -
సకల జనులు వారి వారి వృత్తులకు సంబంధించిన వస్తుజాలము
సమర్పిస్తూ ఒక కుమ్మరి - మేదరి - గోపబాలకులు
ఆటవికుడు -
గుడారాలు కట్టువారు వంటవారు …. అందరము యజ్ఞఫలం పొందాలని,
అందరికీ వారివారి పాత్రల ద్వారా యజ్ఞపురుషుడు వరములు
ప్రసాదించాలని మేము ఉద్దేశ్యిస్తాము.
అందుకే పిష్టపశువు (బియ్యపు పిండి మేక)తో కాకుండా మీ వద్ద
నుండి మేకను తెప్పించుకోవటం. మా ఇళ్ళలోపాలు - పెరుగుతో
మేము చేయము.
సరిపెట్టుకోవటము ప్రసంగం చేస్తోంది’ అని కోపగించకుండా
గొల్లభామ : ఓ ద్విజవర్యా! ’అధిక సంబంధించిన విధి - విధా
చెప్పేది వినండి. చిత్తగించండి. యజ్ఞమునకు నములలో అతి ముఖ్యమైనది ‘భాగపశువు’ (మేకపోతు) కదా! అటువంటి
ప్రత్యక్ష పశువును వదలి “మేము బియ్యపుపిండితో పశువును తయారుచేసు
కొని యజ్ఞాలు, యాగాలు చేస్తాము” అని అంటున్నారా? పిండి పశువుకు
‘వప’ ఉంటుందా? అటువంటి వప యాగహెూమమునకు అతి ముఖ్యమైనది
కదా! వప సమర్పించకుండా మరి ఏమి ఇచ్చి అగ్నిహోత్రుని సంతోషిం
పజేస్తారు? ముందుగా అగ్నిహోత్రుని సంతోషించకుంటే ఆయన యజ్ఞకర్త
అవుతారా? మీరు సమర్పించేవన్నీ ఆయా
కొరకై హవ్యవాహనుడు యాగదేవతలకు చేర్చేది ఆ అగ్నిదేవుడే కదా! ఓ భూసురోత్తమా! ఈ విషయం
ముందు చెప్పండి.
బ్రాహ్మణుడు : అదా, ఓ చంచలనేత్రి! అగ్ని హెరాత్రుడు వేదనాదప్రియుడు.
ఉచ్ఛరిస్తూ - గానం చేస్తూ
మేము అతికఠినములైన వేదమంత్రములను మా యొక్క శబ్ధాచ్ఛారనా బలంతో - నాదబలంతో అగ్నిహెరాత్రుని ప్రసన్నం
చేసుకోగలము సుమా!
II
సునవామ సోమజాతీయతో "జాతవేదసే వేదనాదస్వరాలతో మంది విప్రులము కలసి గానం చేస్తూ
నిదహాతి వేద:…… అని కొంత మహా సంతోషంతో
అగ్నిహోత్రుడు స్వరూపుడైన ఉంటే దేవబ్రాహ్మణ తెలుసా? సహకరిస్తారు మా యజ్ఞములకు .
అతడు . పరమ పవిత్రుడుమహనీయుడుత్రిలోకములలో అగ్ని హెరాత్రుడు 109

PAGE-OCR-HTML-ConversionFailed

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
మంత్రోచ్ఛారణ చేతనే అగ్నిదేవుడు తృప్తి చెందుతారా?
ఒక మహానుభావుని మన ఇంటికి ఆహ్వానించామనుకోండి. ఆయన అన్నపానీయాలు ఏమీ ఇవ్వకుండా “మీరు అంతటివారు. ఇంతటివారు.
కు
మేము విధేయులం”….. అని స్తోత్రపాఠాలు | మీకు గంటలకొద్దీ వల్లిస్తే
సరిపోతుందా? ఆ మహాత్ముని ప్రయాణబడలిక తొలగుతుందా? వారి
ఆకలి తీరుతుందా? చెప్పండి. లేదు కదా!
ఆ మహాత్ముని వారు ప్రియముగా ఇష్టపడే ఆహార పదార్థాలు
సమర్పిస్తాము. పానీయమిస్తే కదా, వారి దాహం తీరేది. కేవలం వినయ
విధేయతలతో ప్రయోజనం ఏముంటుంది చెప్పండి?
అది అట్లా ఉంచి…..,
యజ్ఞయాగాలకు “మిగతా సరంజామా అవసరమేగానీ ఒక్క పశువు
విషయంలో పిష్టపశువు సరిపోతుంది కదా!”…. అని వాదిస్తే సరిపోతుందా
స్వామీ! ప్రత్యక్ష పశువు బదులుగా పిష్టపశువును వాడతారు సరే! మరి,
కూడా
పాలు పుష్పాలు - కట్టెలు ఇత్యాదులకు పెరుగు
సంజ్ఞావిశేషాలుగా సమకూరుస్తారా?
? .
మీ కొంచము చమత్కారంగా లేవాచెప్పండివాక్యాలు

అధ్యాయము–28.) యజ్ఞపట్టు

యుక్తియుక్తంగానే ! నీవు చెప్పిన మాటలు బ్రాహ్మణుడు : ఓ భామామణీఉన్నాయి. మీ అందరి సహాయ- సహకారాలు లేకుంటే యజ్ఞము ఒకరి
వలో - ఇద్దరి వల్లో అయ్యేది కాదనుమాట అక్షర సత్యం! బాగానే మాట్లాడావు.
సరే, ఆ విషయాల గురించి మనము మరొకప్పుడు సంభాషించుకుందాములే
గానీ….,
మనకు లభించిన ఈ కొద్ది సమయం సద్వినియోగపరచు
AS
కుందాము. మీ గొల్లవారు “గొల్లవారమూ… సద్గురు కృపచే పాలవారము”..
ఉంటారు కదా! ఆ
పాటగా అల్లి పాడుకుంటూ అనే రీతిగా యజ్ఞకథను ! కలుగుతోందమ్మావినాలని నాకు కుతూహలం యజ్ఞ కథను నీ నుండి 111

PAGE-OCR-HTML-ConversionFailed

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
ములు’ అనే చల్లని పిల్లగాలులు సర్వజనులపై ప్రసరింపజేసే సద్భాహ్మ
నమస్కారము. శబ్ద ణులకు బ్రహ్మమును - నాద బ్రహ్మమును - మంత్ర
- జ్ఞాన వచన బ్రహ్మమును · బ్రహ్మమును తరతరాలుగా / అందిస్తున్న
- బ్రాహ్మణవరేణ్యుల కరచరణములను భక్తితో - ప్రేమతో నుదురుతో
వశిస్తూ నమస్కరిస్తున్నాను.
S సర్వాంతర్యామి, లోక శుభంకరులు, ఆర్తత్రాణ పరాయణులు, సర్వ
తత్యాత్మకులు, సర్తతత్వ విదూరకులు మాయమ్మ బాలత్రిపురసుందరీ
) తల్లితో కూడుకున్న వారు అయిన శ్రీరామలింగేశ్వర స్వామికి ఆత్మ ప్రదక్షిన
నమస్కారాలు. శతసహస్ర ప్రదక్షిణ దండ ప్రణామములు.
ఓ మహనీయా! నేను పలుకుచున్న ఈ ’యజ్ఞ పట్టు’లో ఏమైనా
తప్పొప్పులు ఉంటే, అని క్షమార్హమగునుగాక! నాపై అనుగ్రహం వర్షిస్తూ
నన్ను మెచ్చి - పోషించవలసినదిగా శివతత్త్యస్వరూపులగు శ్రోతలకు
పాఠకులకు విన్నపము. విద్వాంసులైన వారందరినీ స్తుతిస్తున్నాను. నమస్కరి
స్తున్నాను. పుష్పసహస్రాలు సమర్పిస్తున్నాను. ఈ విప్రవర్యుల ఆజ్ఞను
అనుసరించి వివరణ పూర్వకంగా ’యజ్ఞపట్టు’ను వినిపించటానికి ఉ
త్సాహంతో సంసిద్ధురాలను అగుచున్నాను. ఓ బుధులారా! వినండి!
చిత్తగించండి!

అధ్యాయము–29.) ప్రాయశ్చిత్తము

మొట్టమొదటగా… శాస్త్రీయంగా గమనిస్తూ వస్తే…, ’యజ్ఞము
చేయాలి’ అని తలచిన యజ్ఞ కర్త “నా తాత - తండ్రులు యజ్ఞము చేయలేక
పోవడం చేత దౌర్భాహ్మణ్యము పొందుచున్నాను కదా! వారు యజ్ఞం
చేయనందు చేత నాకు యజ్ఞము చేసే అర్హత స్వతఃగా ఉండదు” అని
తలుస్తాడు. ఒకవేళ పిత్రు - పితామహులు యజ్ఞాలు చేసి ఉంటే యజ్ఞము
చేయటానికి అర్హత ఉంటుంది.
అట్టి ’దౌర్భాహ్మణ్యము’ను దృష్టిలో పెట్టుకొని శాస్త్రములు
యజ్ఞమును నిర్వర్తించటానికి సిద్ధమగుచున్నవాడు యజ్ఞార్హత పొందటానికి
కొన్ని మార్గములు సూచన చేస్తున్నాయి. అది ‘ప్రాయశ్చిత్త విభాగము’
అంటారు.
113
: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
- గొల్లకలాపము ఆత్మయజ్ఞము అంతర్విభాగంగా విధి-విధానములలో
’ యొక్క ’ కొరకై ’ప్రాయశ్చిత్తముపశువుమా గొల్ల ’ప్రాయశ్చిత్త గ్రామాలకు
! మీ పెద్దలు పరీక్షించి ఒకానొక / మహాత్మాఉండే మేకపోతులన్నీ మేకపోతును
. . మాదగ్గర ఉండాలిఒక్క / వస్తున్నారునల్లనిదై . ఆ మేకపోతు తెల్ల వెంట్రుక
ఎన్నుకుంటున్నారు. మా గొల్ల పెద్దలతో సంప్రదిస్తారు.
కూడా ఉండకూడదని అంటారు!
ఆడతారు. అంతేకదా, అయ్యవారూఇక చెప్పు!
 నిజమే! నిజమే! బ్రాహ్మణుడు గృహ
మేకపోతును తీసుకువెళ్ళి మీ గొల్లభామ : ఒక వేళ మీరు పెద్దలు ఆ
జరిగినా, మీ వారు తిరిగి ఒక్క ‘తెల్ల వెంట్రుక’ కనిపించటం మరొక దానికోసం వెతుకుతారు
మా గొల్ల గ్రామం తెచ్చి ఇచ్చివేసి మరల అయ్యా!
ప్రాయశ్చిత్తమేదో .…… ఎవరికివారే చేసుకోవచ్చును కదయ్యా
మరి మీరు చేస్తున్నదేమిటండీ! తెల్లవెంట్రుక ఒక్కటి కూడా టే
నడి మేకపోతును ఎన్నుకుంటున్నారు. మా పెద్దలకు కొంత
ద్రవ్యము ఇచ్చి తీసుకుపోతున్నారు. ఆ మేకపోతును ’యూపస్తం
భము’నకు కట్టుచున్నారు. కట్టి మంత్రోచ్ఛారణతో పూజించి దాని
వధిస్తున్నారు. ఆ మేకపోతు శరీరమును ఛేదిస్తున్నారు.
ఒక్క తెల్ల వెంట్రుక ఉన్నా కూడా ఆ మేకపోతు పనికిరాదట.
అదే మిటో? తెల్లవెంట్రుక లేకపోవటం ఆ నల్లమేకపోతు
దురదృష్టమా!
మేకపోతు చెవులు - నోరు మూసి చంపబడి - ఛేదింపబడిన
వండి
దేహములో నేతితో నుంచి పలలము ) (మాంసమునుపక్వము చేస్తున్నారు.
ال ’ ’en
- పక్వమైన పలలములో కొంత భాగమును ’హెూమద్రవ్యము. చేస్తున్నారుపేరుపెట్టి అగ్నిలో హెూమము మంత్రముగ్ధంగా యజ్ఞకు
మిగిలిన పేరుతో పలలమును పురోగా 114

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము యజ్ఞము చేయించు కొందరు బ్రాహ్మణులు భక్షిస్తారు. అంతటితో యజ్ఞకర్త యొక్క దౌర్భాహ్మణ్యము తొలగి యజ్ఞార్హత
లభిస్తుంది!
బాహ్మణుడు : ఆహా! బాగున్నది. ఇంకా! ఇంకొన్ని యజ్ఞ కార్యక్రమ విశేషాలు అభివర్ణించవమ్మా!

అధ్యాయము–30.) ప్రవర్గహోమము

గొల్లభామ : మీ ఆర్యులు (యజ్ఞ కార్యక్రమము ఎరిగిన పెద్దలు)
అగ్నిష్టోమము నిర్వర్తించటానికి అనేక సంబారాలన్నీ మునుముందుగానే
అనేక రోజుల యత్నంగా తెచ్చి సిద్ధం చేసుకుంటారు కదా!
‘ప్రవర్గహెూమము’ కొరకై మా గొల్లల దగ్గర నుండి మేకల - ఆవుల
పాలు, పెరుగు, నేయి, వెన్న చక్కటి పరిశుభ్రమైన పాత్రలతో తెప్పించు
కుంటారు. వాటిని వేరు వేరు వెండి పాత్రలలో హెూమ కార్యక్రమ
ప్రారంభంలో సిద్ధం చేసుకుంటారు.
తిథి - నక్షత్ర - వార - యోగములను పరిశీలించి సరి అయిన
సమయంలో ‘సృక్కు - సృవము’ మొ||న పరికరాలతో ఆహావనీయాగ్నిని
రాజిల్ల చేస్తారు. మా నుంచి తెచ్చిన నేయి - వెన్న - పాలు సంసిద్ధం
చేస్తారు..
ఆ సమయంలో తమవంటి మహనీయులైన ఋత్విజులు వేదమం
త్రములు ఉచ్ఛరిస్తూ ఇంద్రుడు, అష్టదిక్పాలకులు, నవగ్రహములు, ద్వాదశా
త్యులు మొదలైన దేవతలను సాంగ-సవాహన స ఆయుధ సపత్నీ -
సపరివార సమేతంగా “మాపై కరుణతో వేంచేయండి. ఈ యజ్ఞమును
లోక కళ్యాణ దాయకము చేయండి“.
శుభప్రదము, దిగ్విజయవంతము అని ప్రేమతో - భక్తితో - సగౌరవంగా ఆహ్వానిస్తారు.
అప్పుడు ఆ మంత్రోచ్ఛారణకు - మానసికమైన ప్రేమ పూర్వక
ఆహ్వానమునకు ముగ్ధులై ”నాయనా! ఇదిగో! వస్తున్నాం!” అని బదులు
పలుకుతూ వారంతా వేంచేస్తారు.
115
: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము- గొల్లకలాపము .
ఆత్మయజ్ఞము సంతోషించే విధంగా దేవతలంతా పేరుపేరునా
ఆ ఇంద్రాది ద్వితీయ ఉత్తమ ద్రవ్యాలతో హెూమం నిర్వర్తిస్తారు‘‘ఆవునేయి’ మొదలైన .
కొందరు చెప్పి ఉన్నట్లుగా ఇంతకు ముందే నేను విప్రులు మా , మేకపోతు కలిసి తెచ్చినటువంటిఇంద్రనీలమణి - సంప్రదించి | పల్లెవారిని మెరిసే మెరిసే కళ్ళతో ’- ఆరోగ్యముగా మేమే’ వలె నల్లగా - చక్కగా అంటూ
. ఉంటుందిఎక్కడో కట్టబడి ఉండగా…., ఆ మేకపోతును అందరూ చూస్తూ మెడకు తగిలించిన
తాడు సహాయంతో బలవంతముగా ఈడ్చుకుంటూ వస్తారు. ఆ మేకపోతు
| దీనంగా “మే! మే!” అని అరుస్తున్నా వినిపించుకోరు. జాలి -మాలి ఉండదు.
ప్రవర్గహెూమము చేయటానికి అప్పటికే అన్నీ సిద్ధం చేసుకొని
ఉంటారు. ఆ మేకపోతును యజ్ఞగుండమునకు సమీపముగా లాగుకుంటూ
వచ్చి దానిని నీళ్ళతో తడిపి స్నానం చేయించి శుచి చేస్తారు. పూలదండను
మెడకు తగిలిస్తారు. ఆ సమయంలో కొందరు ఋత్విజులు దక్షిణాగ్నికి
తూర్పుదిశగా నిలబడి చేతిలో దర్భలు పట్టుకొని ఉండి మంత్రాలు
చదువుతూ ఉంటారు.

అధ్యాయము–31.) దక్షిణాగ్ని

బ్రాహ్మణుడు : దక్షిణాగ్నియా? అంటే?
దిశలో
తూర్పు దిక్కులో ఒక అగ్ని, పడమరలో మరొక అగ్ని, ఉత్తర వేరొక అగ్ని, వీళ్ళ ఇంట్లో ఒక అగ్ని- వాళ్లింట్లో మరొక ఇట్లా అగ్ని
ఉంటాయా, చిగురుబోడీ!
కదా
గొల్లభామ తెలిసినవే : యజ్ఞ సంబంధమైన మీకు అన్ని ప్రక్రియలు మహాత్మా!
యజ్ఞశాలలో వెలిగించబడే
అవహనీయాగ్ని
గార్హపత్యాగ్ని
116

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన వ్యాఖ్యాన పుష్పము దక్షిణాగ్ని
అని పిలువబడే త్రయాగ్నులు (త్రేతాజ్ఞులు) మీకు తెలియనివా, చిత్రంగానీ! వినండి!
ఇంకా
అవనీయ - దక్షిణాగ్నులకు సమీపంగాను - తూర్పు సుందరమైన దిక్కుగాను ’యూపస్థంభము’ను పాతుతారు. మేకపోతును ఆ యూపస్థంభము దగ్గరకు ఈడ్చుకొనిపోయి చేతిలోని దర్భత్రాళ్ళతో గట్టిగా
ఆ స్థంభమునకు కట్టుతారు.

అధ్యాయము–32.) యూప స్తంభము

బ్రాహ్మణుడు : లోకంలో ‘దీపస్థంభము’ అనే మాట వాడుకలో ఉన్నది.
మరి ‘యూపస్థంభము’ అను మాట ఏమిటి? ఒక వేళ ‘దీప’ అనే మాట నీ
నోరు తిరగక ‘యూప’ అని అనటం లేదు కదా కొంపతీసి? లేక
దీపస్థంభమునకే ‘యూప స్థంభము’ అనే పేరు కూడా ఉన్నదా ఏమిటి?
గొల్లభామ : "యూపం వినా యాజనం అప్రశస్తమ్” అని కదా
యాగసూత్రము! యూపస్తంభము లేకుండా యాగము ఎలా చేస్తారు? కనుక
నేను చెప్పేది యూపస్థంభము గురించే గానీ, దీపస్థంభము గురించి కానే
కాదులేండి!
ఓ విప్రమహాశయా ! ‘యజ్ఞము’ యొక్క విధిగా ఇంకా-ఇంకా ఏమేమి
చేస్తూ ఉంటారో,…. వినండి!

అధ్యాయము–33.) చత్వాల దేశము

యజ్ఞ పసువు అయినట్టి మేకపోతును దర్భతాళ్ళతో తీసుకొని
వచ్చేది చాత్వాల దేశమునకు కదా!
బ్రాహ్మణుడు : చాలా చాలా దేశాల పేర్లు మేమందరమూ విన్నాములే
గానీ, భామామణీ! ఈ ‘చత్వాల దేశము’ ఏమిటమ్మా? అక్కడేమైనా క్రొత్త
క్రొత్త ప్రకృతి దృశ్యాలు ఉంటాయా?
గొల్లభామ : అదేమీ లేదులేండీ! విపులంతా కలిసి యజ్ఞ పసువు అయినట్టి
117
: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
- గొల్లకలాపము తీయటానికి ఆత్మయజ్ఞము తీయటానికి నిర్ణీతమైనట్టి ప్రాణములు స్థలము యొక్క నల్ల మేకపోతు కదా!
తీసే చోటు” అని చమత్కారంగాను, వ్యంగ్యముగానూ
ప్రాణాలు విప్రుల ఏమిటో తెలుసాలోకంలో వాడుక ? ? బ్రాహ్మణులకు
అంటున్నావేసంబంధించిన కార్యక్రమములలో ఏవైనా నచ్చనివి ఉండినప్పటికీ
వాటిని చూడరు. ఇది లోకరీతి. మరి నీవేమో . తప్పుగా | తప్పుపట్టుకోరుపరుషంగా
ఏదో అంటున్నావేమమ్మా? విప్రులు విప్రుల ప్రాణములు తీసి బ్రహ్మ హత్యకు
? పాల్పడుతారంటున్నావా) నేను ఏ ఉద్ధేశ్యంతో ఏమేమి : (చిరుకోపంగాచెప్పుచున్నానో గొల్లభామ వినకుండా నేను చెప్పేది తప్పుత్రోవ పట్టిస్తారేం, మహాశయా! విపులంతా
కలిసి యజ్ఞపసువు అయినట్టి మేకపోతు యొక్క ప్రాణాలు తీస్తారు
అన్నానేగానీ "విప్రుల ప్రాణాలు తీస్తారు” అని నేను అన్నానా? స్వామీ!
బ్రాహ్మణుడు : అలా నీవు అనలేదులే అమ్మా! ఏదో కించిత్ వినోదం
కలగాలని అన్నానులే! నీవు చెప్పేదంతా సశాస్త్రీయములే! ఒప్పుకుంటున్నాను.
మరి, ఇంకా చెప్పు! నీకు-నాకు ఇష్టదైవమైనట్టి శ్రీబాలత్రిపుర సుందరీ సహిత
శ్రీరామలింగేశ్వర స్వామిని హృదయంలో భక్తిగా తలుచుకుంటూ మనం
యజ్ఞపట్టు గురించి చెప్పుకుందాము! మరికొన్ని యజ్ఞ విశేషాలు చెప్పు!

అధ్యాయము–34.) ఇడా పాత్ర-వప-అగ్ని సమర్పణము-పురోడాశము

గొల్లభామ : అప్పుడేమి జరుగుతుందో వినండి! ఆ విప్రులు ఒక శారీ
వాహనుణ్ణి (కుమ్మరి వాడిని పిలిపిస్తారుఆ . బలిష్టుడైన కుమ్మరిచే మేకపోతు యొక్క నవరంధ్రాలు జంతువుకు మూయిస్తారు. ఆ మూగ | ఊపిరాడకుండా చేస్తారు. బలవంతముగా ప్రాణాలు ఆ మేకపోతు పోయేంతవరకు ఉండిఅక్కడ , ఆ కుమ్మరివాడు తాంబూలం పుచ్చుకొని నుండి తొలగుతాడు.
అప్పుడు ) ఒక పదునైన
ఆధ్వర్యుడు (యజ్ఞము చేయిస్తున్న విపుడు- పొడవైన చురకత్తితో అందులో కోసి చచ్చిన మేకపోతు యొక్క కడుపును 118

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
(కొవ్వుతో కూడిన మాంసపువప . తిత్తి)ని బయటకు ఉన్న తీస్తారు. దానిపై
నేయి పోస్తారు. ఆ మేకపోతు యొక్క హృదయము మొదలైన ఉత్తమమైన
అంగములను ముక్కలుగా కోసి ఒక బానలో ఉంచుతారు. ఆ బానను ఇడాపాత్ర అంటారు. ఆ ఇడాపాత్రను అగ్నిగుండముపై ఉంచివండుతారు.
ఆ విధంగా వండిన వప- మృగహృదయ ఛిద్రములలోని కొంత భాగమును
అగ్నిలో వదులుతూ సమర్పిస్తారు. ఆ సమయంలో శాస్త్రపఠణం, సామవేద
గానం చేస్తూ ఉంటారు కదా కొందరు వేదవిజ్ఞులైన బ్రాహ్మణులు!
ఆ ఇడాపాత్రలోని కొంత మాంస-క్రొవ్వు భాగములను అగ్నికి
సమర్పించగా మిగిలిన భాగమును పురోడాశము అని అంటారు.
యజ్ఞకర్తతో సహా ఆరుగురు విప్రులు చుట్టూ కూర్చుని ఆ
యామిషమును (పురోడాశమును) గోధుమ గింజంత - పెసరగింజంత
మినపగింజంత - నువ్వుగింజంత (యవ - ముద్గ- మాషతిల) ప్రమాణాలుగా
భక్షిస్తారు. ఆ విధంగా భక్షిస్తూ "ఈ యజ్ఞకార్యములో అందరికంటే మేమే
కీర్తిని పొంది ప్రకాశిస్తున్నాము కదా!” అని అనుకొని లోలోన మురిసిపోతూ
ఉంటారు.
యజ్ఞకర్త తన భార్యతో కూడి పురోడాశమును భక్షిస్తారు. ఆ తరువాత
సోమపానము కూడా చేస్తారు కదా! ఇంతకన్నా ఏమి చెప్పమంటారు?

అధ్యాయము–35.) సోమపానము

బ్రాహ్మణుడు : ఆహా! సభలోని పెద్దలందరు వింటూ ఉండగా యజ్ఞకర్త -
వారి ధర్మపత్ని సోమపానం చేస్తారని అంటున్నావే? సరే! సోమపానము
అంటే ఏమిటో మోమాటము లేకుండా వివరించి చెప్పు, ఓ పూబోణీ!
గొల్లభామ : ఓ భూసురేంద్రా! యజ్ఞము యొక్క విశేషాలు మీకు తెలియనివి
ఏమైనా ఉంటాయా? మీకు అంతా తెలుసులేండి. అయితే కూడా, ఉపాధ్యా
విద్యార్థినిగా భావించి నాకు తెలిసిన యజ్ఞ
యునిచే పరీక్షచేయబడుచున్న విధానమునకు సంబంధించిన మరికొన్ని విశేషాలు చెప్పుచున్నాను వినండి.
“సోమరసపానము” అంటే?
119
: అధ్యయన - గొల్లకలాపము వ్యాఖ్యాన ఆత్మయజ్ఞము పుష్పము
సోమయాజిగారు (యజ్ఞకర్త) యజ్ఞదీక్ష వహించటానికి
సేవకులనో, స్నేహితులనో అడవికి ముందుగానే తన పంపుతారుకోసము వెతికిస్తారు. వ్రేళ్ళతో సహా సోమలతను ఇంటికి . తెప్పిస్తారు. సోమలత
ఊరిలోని పెద్దముత్తైదువులను బొట్టుపెట్టి | అప్పుడు ఆహ్వానిస్తారుపుణ్యస్త్రీలు . కట్టిన ఆ చీ
“కావరా! సేతు మాధవా
! కరిరక్షక సమయమిదేదేవ! ఆది దేవా! వసుదేవ నందన…. సమయమిదే
కావరా, సేతు మాధవా…. కరిరక్షక సమయవిధే ! కావరా
భావజారిమిత్ర పరమపవిత్ర …. కావరా ||
సురనుత రామకృష్ణ భూసురుని బ్రోవా … కావరా సమయమిడే
కావరా సేతు మాధవ !”
ఇటువంటి దైవ స్తోత్రములు పాడుతూ పాడుతూ ఉండగా మీమీ
గృహదేవతాస్త్రీలు రోటిలో రోకలితో ఆ సోమలతలను దంచి రసమును
తీస్తారు. ఆ రసమును ఒక అందమైన పాత్రలో ఉంచుతారు. మీ యజ్ఞు
సోమయాజి ఆ సోమరసమును త్రాగుతారు. అయితే ఒక గోధుమ గింజం
పెసరగింజంత, మినపగింజంత, నువ్వుగింజంత ప్రమాణంగా
సోమరసమును స్వీకరిస్తారు. వారి జీవిత భాగస్వామి కూడా అంతం
మాత్రంగానే స్వీకరిస్తారు. “అంతకు మించి సోమయాజి దంపతులు స్వీకరిస్తే
| అది సురాపానముతో సమానము”…. అని వేదవేత్తల- యజ్ఞశాస్త్రవ
విధాయక నిర్ణయము కదా!

అధ్యాయము–36.) దీక్ష

| అటుపై సోమయాజి యజ్ఞదీక్షను - తంత్రాలు
ప్రారంభిస్తారు. మంత్రాలు -
/ | ప్రదక్షిణలు- విశేషాలుసమర్పణలు అనేకానేక - సంతర్పణలు ఇటువంటి మహనీయుల
పవిత్ర పాదస్పర్శతో, కార్యకర్తల సరంజామా కోసం చేనే
అ | పరుగులతో నేయి- ఇత్యాది గంధపు చెక్కలు - నూతన వస్త్రములు ప్రభ
సమర్పిత కారణంగా వేదాంత జనించే పొగతోవేద , మహా పండితుల 120

ఆత్మయజ్ఞము - గొల్లకలాపము :: అధ్యయన - వ్యాఖ్యాన పుష్పము
వేదశాల నిండిపోతుంది. పాఠ్యాంశాలతో ఆయా అనేక క్రమంగా విశేషాలతో యజ్ఞమును పరిసమాప్తి చేస్తారు.
, వస్త్రదానాలు, సంబరాలు, మేళాలుఅన్నదానాలు, డప్పులు, సంభావనలు,
తాంబూల-ఫలదానాలు, పుణ్యస్త్రీలకు పసుపు- కుంకుమ- రెవికల
సమర్పణలు ఇత్యాదులన్నీ పెద్దపండుగగా జరుగుతాయి.